ŻYCIORYS KORNEL MAKUSZYŃSKIEGO
(1884 - 1953)
Kornel Makuszyński urodził się 8 stycznia 1884 roku w Stryju (niedaleko Lwowa). Przyszedł na świat jako siódme dziecko, a zarazem jedyny syn Julii z Ogonowskich i Edwarda Makuszyńskiego, emerytowanego pułkownika wojsk austriackich. Dzieciństwo spędził w Stryju. Kiedy ukończył 10 lat, zmarł jego ojciec i sytuacja finansowa rodziny znacznie się pogorszyła. Kornel będąc uczniem I klasy Gimnazjum w Stryju, mimo młodego wieku, musiał udzielać płatnych korepetycji. Drugą klasę gimnazjum ukończył w Przemyślu, potem wyjechał do Lwowa, gdzie w latach 1898-1903 był uczniem IV Gimnazjum im. Jana Długosza. Po zdaniu matury 24 czerwca 1903 roku przyszły pisarz rozpoczął studia polonistyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie (1903-1908), a potem studiował filologię francuską na paryskiej Sorbonie (1908-1910). (Kowalczykówna J.: Kornel Makuszyński, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1989)
Dzięki poparciu Witolda Lutosławskiego i Jana Kasprowicza w 1905 roku został sekretarzem redakcji ?Słowa Polskiego? oraz stałym recenzentem teatralnym. Potem objął stanowisko kierownika literackiego w Teatrze Miejskim we Lwowie. (Ratajkiewicz M.: Mistrz dziecięcej wyobraźni, ?Nasz Dziennik? 2004, 2)
Okres lwowski był również szczęśliwy dla Kornela Makuszyńskiego w sferze życia osobistego. Właśnie we Lwowie w 1910 roku poznał swoja przyszłą żonę Emilię Bażeńską. Po roku znajomości Emilia i Kornel pobrali się. W latach 1913-1914 mieszkali w Burbiszkach. Tam zastała państwa Makuszyńskich I wojna światowa. (Jackiewicz M.: Krewniactwo i miłość, ?Tygodnik Powszechny? 2003, 33))
W 1915 roku małżonkowie zostali wywiezieni do Rosji. Osiedlili się w Kijowie. Makuszyński szybko zaangażował się w życie kolonii polskiej, którą głównie tworzyli ludzie wykształceni, zajmujący się działalnością kulturalną, patrioci. (Ratajkiewicz M.)
Do niepodległej Polski pisarz wrócił w 1918 roku i zamieszkał w Warszawie.
14 czerwca 1926 umarła jego żona Emilia z Bażeńskich. Miała tylko 33 lata. 31 sierpnia 1927 poślubił córkę profesora medycyny, Janinę Gluzińską, śpiewaczkę estradową. W tym czasie dużo podróżował po Europie. Zwiedził Anglię, Belgię, Czechy, Francję, Hiszpanię
i Szwajcarię. (Kowalczykówna J.)
Okupację hitlerowską i Powstanie Warszawskie przeżył Makuszyński w Warszawie.
Po upadku Powstania Warszawskiego tak jak tysiące warszawiaków dostał się do obozu w Pruszkowie, skąd został wywieziony do Opoczna. Z Opoczna przedostał się do Zakopanego.
Związek pisarza z Zakopanem rozpoczął się już dużo wcześniej. Makuszyński zaczął tam regularnie bywać od 1918 roku, początkowo tylko w zimie, aby poprawić stan zdrowia chorowitej żony Emilii. Był wielkim entuzjastą narciarstwa, choć sam niezbyt dobrze jeździł na nartach. Sport ten popularyzował wśród góralskiej młodzieży. (Ładygin Z. i Pinkwart M. (pod red), Muzeum Makuszyńskiego, Seria z szarotką 13, Wydawnictwo Tatrzańskie, Zakopane 1991)
W 1944 roku państwo Makuszyńscy przybyli do Zakopanego i zamieszkali w willi ?Opolanka?. Do Zakopanego udało się im sprowadzić ocalałą rodzinną kolekcję dzieł sztuki i księgozbiór. Tu zastało ich wyzwolenie. . (Ładygin Z. i Pinkwart M. (pod red))
Na początku lipca 1953 roku Kornel Makuszyński zaczął chorować. Zmarł w piątek 31 lipca 1953 roku. został Pochowany został na Pęksowym Brzysku (obecnie Cmentarz Zasłużonych) w Zakopanem. (Lisiecki St.: Poławiacz pereł Wspomnienia o Kornelu Makuszyńskim, ?Przewodnik bibliotekarza 1958, 6)
KORNEL MAKUSZYŃSKI W OPOCZNIE
Jedynym źródłem informacji na ten temat jest teczka Pisarz Kornel Makuszyński (Kartoteka osób zasłużonych, Muzeum Regionalne w Opocznie), założona i systematycznie uzupełniana przez Włodzimierza Koperkiewicza. Zawiera ona m. in. notatkę z 15.02. 1998 r.
?Po upadku Powstania Warszawskiego Pisarz trafił do obozu w Pruszkowie.
Na przełomie września i października 1944 r. wjechał na stację kolejową pociąg towarowy
z osobami więzionymi w Pruszkowie. Wśród tych osób znajdował się również śp. Kornel Makuszyński. Na stacji Opoczno polecono pasażerom opuścić skład pociągu (wagony towarowe zwane również ?bydlęcymi?) i nikt nie przejmował się losem tych ludzi.
Skołatanymi i nieszczęśliwymi zajęli się Opocznianie, którym przewodniczyła Rada Opiekuńcza, gdyż PCK został zlikwidowany przez Niemców. (?)
Rada Opiekuńcza w Opocznie sprawiła, że Pisarz otrzymał kwaterę w ?Kamienicy? śp. Romana Stelmacha (syna Franciszka), w Opocznie przy ul. Piotrkowskiej obecnie nr 50.
Zajmował pomieszczenie na parterze, od strony ul Piotrkowskiej, pomiędzy dzisiejszym sklepem z artykułami piśmiennymi, a wschodnią ścianą szczytową ?Kamienicy?.
U schyłku grudnia 1944 r. Pisarz opuścił Opoczno i wyjechał do Zakopanego.(?).
Odtąd już Pisarz nie utrzymywał kontaktów z Opocznem. Nawet w swojej historii życia nie wspomina o Opocznie.?
TWÓRCZOŚĆ KORNELA MAKUSZYŃSKIEGO
Makuszyński zostawił po sobie kilkadziesiąt książek. Są to zbiory: wierszy, felietonów, humoresek, recenzji teatralnych, noweli, opowiadań, baśni, cykle obrazkowych historyjek oraz powieści. Dzieła te miały wiele wznowień i były tłumaczone na wiele języków. Do najpopularniejszych należą: Awantury arabskie (opowiadania), Perły i wieprze (powieść o życiu cyganerii początku XX wieku), Bezgrzeszne lata (powieść autobiograficzna), O dwóch takich co ukradli księżyc (baśniowa opowieść dla dzieci), Przyjaciel wesołego diabła (baśń dla starszych dzieci), Panna z mokrą głową (powieść adresowana do dziewcząt), Przygody Koziołka Matołka (cztery książeczki obrazkowe
dla dzieci utrzymane w konwencji komiksów), Przygody Małpki Fiki-Miki (trzy książeczki obrazkowe dla dzieci utrzymane w konwencji komiksów), Wyprawa pod psem (powieść
dla młodzieży), Awantura o Basię (powieść dla młodzieży), Szatan z siódmej klasy (powieść dla młodzieży), Kartki z kalendarza (tom szkiców i felietonów), List z tamtego świata (powieść dla młodzieży pomyślana jako sensacyjna), Szaleństwa panny Ewy (powieść
dla młodzieży), Dziewięć kochanek kapitana Dorna(utwory o różnej tematyce).
Popularnością cieszą się nie tylko wymienione wcześniej utwory. Makuszyński jest autorem wielu znanych i często cytowanych aforyzmów.
Pisarz w swoich utworach poruszał problemy i zawarł treści zawsze aktualne,
o charakterze ponadczasowym. Wiele jego utworów doczekało się adaptacji filmowych (niektóre kilkakrotnej). Na ich podstawie powstały filmy kinowe i telewizyjne oraz seriale TV (Awantura o Basię, Szatan z 7-ej klasy, O dwóch takich, co ukradli księżyc, 120 przygód Koziołka Matołka, Szaleństwa panny Ewy, Przyjaciel wesołego diabła, Bliskie spotkania
z wesołym diabłem, Panna z mokrą głową).
Opracowała: Marzanna Mastalerz
